RTG zębów to jedno z podstawowych badań diagnostycznych wykorzystywanych w stomatologii. Pozwala uzyskać dokładny obraz struktur niewidocznych gołym okiem, takich jak korzenie zębów, kości szczęki i żuchwy, przestrzenie międzyzębowe czy zmiany pod powierzchnią szkliwa. Dzięki zastosowaniu promieniowania rentgenowskiego możliwe jest wykrycie nieprawidłowości, których nie da się zaobserwować w trakcie standardowego badania jamy ustnej. Samo badanie trwa zaledwie kilka minut i jest wykonywane zarówno u dzieci, jak i dorosłych – najczęściej w gabinecie stomatologicznym lub w specjalistycznej pracowni radiologicznej.
Czym jest RTG zębów?
RTG zębów Bełchatów (inaczej zdjęcie rentgenowskie zębów) to technika obrazowania wykorzystująca promieniowanie X w celu uzyskania zdjęcia struktur twardych jamy ustnej. Badanie to pozwala na ocenę stanu zębów, kości, tkanek okołowierzchołkowych oraz stawów skroniowo-żuchwowych. W zależności od zakresu i celu diagnostycznego, wykonuje się różne rodzaje zdjęć RTG, które różnią się zakresem pola obrazowania i techniką wykonania.
RTG stomatologiczne stanowi ważne narzędzie pomocnicze przy planowaniu leczenia próchnicy, chorób przyzębia, leczenia kanałowego, chirurgii stomatologicznej czy protetyki. Dzięki niemu możliwa jest wczesna diagnostyka zmian patologicznych i precyzyjna ocena anatomiczna jamy ustnej.
Rodzaje zdjęć RTG wykonywanych w stomatologii
W stomatologii stosuje się kilka podstawowych rodzajów zdjęć RTG, z których każde ma swoje konkretne zastosowanie diagnostyczne:
- RTG punktowe (wewnątrzustne) – ukierunkowane na jeden lub kilka zębów. Pokazują dokładnie strukturę korzenia, kanałów oraz otaczającej kości. Często stosowane przy podejrzeniu próchnicy, stanów zapalnych czy przed leczeniem kanałowym.
- Zdjęcie panoramiczne (pantomogram) – przedstawia cały łuk zębowy, żuchwę, szczękę, zatoki szczękowe oraz stawy skroniowo-żuchwowe. Jest przydatne do ogólnej oceny stanu jamy ustnej, planowania ekstrakcji, leczenia ortodontycznego i protetycznego.
- RTG skrzydłowo-zgryzowe – umożliwiają ocenę powierzchni stycznych zębów i poziomu kości międzyzębowej. Często stosowane w diagnostyce próchnicy ukrytej.
- Tomografia CBCT (stożkowa tomografia komputerowa) – trójwymiarowe, bardzo precyzyjne badanie wykorzystywane głównie w implantologii, endodoncji i chirurgii. Umożliwia ocenę przestrzenną struktur kostnych i tkanek miękkich.
Jak przebiega badanie RTG zębów?
Przebieg badania zależy od rodzaju zdjęcia i wykorzystywanej technologii. W większości przypadków jest to procedura krótka, bezbolesna i niewymagająca specjalnego przygotowania.
Przed wykonaniem zdjęcia pacjent zostaje poproszony o zdjęcie biżuterii oraz metalowych przedmiotów w okolicy twarzy i szyi, ponieważ mogą one zakłócać jakość obrazu. Następnie zakładana jest fartuch ochronny z ołowiem, mający na celu minimalizację narażenia na promieniowanie.
W przypadku zdjęcia punktowego, do jamy ustnej wprowadza się niewielki czujnik lub kliszę, która odbiera obraz. Głowica aparatu rentgenowskiego zostaje ustawiona precyzyjnie przy policzku, po czym wykonuje się jedno lub kilka zdjęć.
Przy pantomogramie pacjent staje lub siada w pozycji wyprostowanej, umieszcza brodę na podpórce i zagryza plastikowy element ustalający pozycję głowy. Ramię aparatu porusza się wokół głowy, wykonując zdjęcie całej jamy ustnej w ciągu kilkunastu sekund.
Tomografia CBCT wymaga podobnego ustawienia pacjenta, ale wykonuje znacznie więcej zdjęć pod różnymi kątami, które są następnie przetwarzane komputerowo w trójwymiarowy obraz.
Czy badanie RTG jest bezpieczne?
Badania RTG wykonywane w stomatologii cechują się bardzo niską dawką promieniowania, porównywalną do tej, jaką organizm otrzymuje w sposób naturalny w ciągu kilku godzin przebywania na świeżym powietrzu. Współczesne aparaty RTG – zarówno wewnątrzustne, jak i panoramiczne – są wyposażone w czujniki cyfrowe, które znacząco ograniczają dawkę promieniowania w porównaniu do starszych technologii analogowych.
Dodatkową ochronę zapewnia stosowanie ołowianych osłon, które zabezpieczają tułów, tarczycę i narządy wewnętrzne. W przypadku dzieci i kobiet w ciąży (szczególnie w pierwszym trymestrze) decyzję o wykonaniu zdjęcia RTG podejmuje się zawsze z dużą ostrożnością, kierując się zasadą minimalizacji ekspozycji.
W praktyce stomatologicznej stosuje się zasadę ALARA (As Low As Reasonably Achievable), co oznacza, że dawka promieniowania powinna być możliwie najniższa, a badanie wykonywane tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione diagnostycznie.
Jakie informacje można uzyskać dzięki RTG zębów?
Zdjęcia rentgenowskie dostarczają wielu informacji, których nie można uzyskać przy zwykłym badaniu wzrokowym. Umożliwiają:
- ocenę stopnia zaawansowania próchnicy,
- wykrycie zmian w miazdze i przy wierzchołkach korzeni,
- identyfikację złamań, pęknięć lub zmian okołowierzchołkowych,
- ocenę jakości i długości wypełnień kanałowych,
- rozpoznanie chorób przyzębia i utraty kości,
- lokalizację zębów zatrzymanych i nieprawidłowo wyrzynających się,
- planowanie leczenia implantologicznego lub protetycznego,
- kontrolę procesu gojenia po zabiegach chirurgicznych.
W wielu przypadkach RTG stanowi uzupełnienie badania klinicznego i pozwala na dokładniejsze zaplanowanie leczenia stomatologicznego.
Czy RTG jest obowiązkowe przy każdej wizycie?
W praktyce stomatologicznej RTG nie jest wykonywane przy każdej wizycie, lecz w sytuacjach uzasadnionych diagnostycznie. Decyzję o przeprowadzeniu badania podejmuje lekarz stomatolog na podstawie wywiadu i badania jamy ustnej. W niektórych przypadkach zdjęcie jest niezbędne, by ocenić zakres zmian niewidocznych na powierzchni zęba lub monitorować postęp leczenia.
W przypadku pacjentów leczących się regularnie, zdjęcia RTG wykonuje się w określonych odstępach czasu – najczęściej co 12–24 miesiące. U dzieci lub osób z większym ryzykiem próchnicy badania mogą być wykonywane częściej, jednak zawsze zgodnie z zasadą indywidualnej potrzeby.
Jakie są ograniczenia badania RTG w stomatologii?
Choć RTG jest bardzo pomocne w diagnostyce, nie jest metodą doskonałą. Ograniczenia badania obejmują:
- dwuwymiarowy obraz – w przypadku zdjęć punktowych i panoramicznych, co może utrudniać ocenę głębokości niektórych zmian,
- możliwość niewykrycia bardzo drobnych pęknięć szkliwa,
- ograniczoną widoczność tkanek miękkich,
- potrzebę interpretacji przez doświadczonego lekarza – niewłaściwa ocena może prowadzić do błędnych wniosków.
Z tego powodu RTG traktowane jest jako uzupełnienie, a nie substytut klasycznego badania stomatologicznego.
Co warto wiedzieć o badaniu RTG zębów?
RTG zębów to szybkie, rutynowe i powszechnie stosowane badanie diagnostyczne w stomatologii. Pozwala na ocenę stanu zębów i struktur kostnych, umożliwiając dokładne zaplanowanie leczenia. Choć wykorzystuje promieniowanie, dawki stosowane w nowoczesnych gabinetach są minimalne i zgodne z aktualnymi normami bezpieczeństwa.
Badanie może być wykonywane w różnych formach – od zdjęć punktowych, przez panoramiczne, po zaawansowaną tomografię CBCT – w zależności od potrzeb klinicznych. Dla pacjenta najczęściej oznacza to jedynie kilkuminutową procedurę, która może znacząco wpłynąć na precyzję diagnozy i skuteczność leczenia.
